Ngộ độc thực phẩm là thuật ngữ không còn quá xa lạ đối với chúng ta. Hầu hết nguyên nhân chính gây nên ngộ độc thực phẩm là do các loại vi khuẩn, vi rút và ký sinh trùng có trong thức ăn của chúng ta hàng ngày. Cùng theo dõi bài viết này để có thêm những kiến thức trong việc chăm sóc sức khỏe cho bạn và gia đình mình nhé.
Tổng quan
Ngộ độc thực phẩm, còn được gọi là trúng thực, là bệnh do ăn thực phẩm bị ô nhiễm. Các sinh vật truyền nhiễm – bao gồm vi khuẩn, vi rút và ký sinh trùng – hoặc độc tố của chúng là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngộ độc thực phẩm.
Các sinh vật truyền nhiễm hoặc chất độc của chúng có thể gây ô nhiễm thực phẩm tại bất kỳ điểm chế biến hoặc sản xuất nào. Sự ô nhiễm cũng có thể xảy ra tại nhà nếu thực phẩm không được xử lý hoặc nấu chín không đúng cách.
Triệu chứng
Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm thay đổi theo nguồn ô nhiễm. Hầu hết các loại ngộ độc thực phẩm gây ra một hoặc nhiều dấu hiệu và triệu chứng sau:
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Tiêu chảy ra nước hoặc có máu
- Đau bụng và chuột rút
- Sốt
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bắt đầu trong vòng vài giờ sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm, hoặc chúng có thể bắt đầu vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau đó. Bệnh do ngộ độc thực phẩm thường kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.
Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
- Thường xuyên bị nôn mửa và không thể giữ được chất lỏng
- Chất nôn hoặc phân có máu
- Tiêu chảy hơn ba ngày
- Đau quá mức hoặc đau quặn bụng dữ dội
- Nhiệt độ miệng cao hơn 102 ° F (38,9 ° C)
- Các dấu hiệu hoặc triệu chứng của mất nước – khát quá mức, khô miệng, ít hoặc không đi tiểu, suy nhược nghiêm trọng, chóng mặt hoặc choáng váng
- Các triệu chứng thần kinh như nhìn mờ, yếu cơ và ngứa ran ở cánh tay
Nguyên nhân
Hầu hết nguyên nhân gây ra ngộ độc thực phẩm có thể bắt nguồn từ một trong ba tác nhân chính: vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc vi rút.
Những mầm bệnh này có thể được tìm thấy trên hầu hết các loại thực phẩm mà con người ăn. Tuy nhiên, nhiệt từ quá trình nấu nướng thường tiêu diệt mầm bệnh trên thực phẩm trước khi nó đến đĩa của chúng ta. Thực phẩm ăn sống là nguồn gây ngộ độc thực phẩm phổ biến vì chúng không qua quá trình nấu nướng.
Đôi khi, thức ăn sẽ tiếp xúc với các sinh vật trong phân hoặc chất nôn. Điều này rất dễ xảy ra khi người bệnh chuẩn bị thức ăn và không rửa tay trước khi nấu ăn.
Thịt, trứng và các sản phẩm từ sữa thường xuyên bị ô nhiễm. Nước cũng có thể bị nhiễm các sinh vật gây bệnh.
Vi khuẩn
Cho đến nay, vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất của ngộ độc thực phẩm. Các nguyên nhân do vi khuẩn gây ra ngộ độc thực phẩm bao gồm:
- E. coli , đặc biệt là E. coli sinh độc tố Shiga(STEC)
- Listeria monocytogenes
- Salmonella
- Campylobacter
- Clostridium botulinum
- Staphylococcus aureus
- Shigella
- Vibrio vulnificus
Khi nghĩ đến vi khuẩn nguy hiểm, người ta nghĩ ngay đến những cái tên như E. coli và Salmonella .
Salmonella là nguyên nhân vi khuẩn lớn nhất của các trường hợp ngộ độc thực phẩm ở Hoa Kỳ. Theo CDC, ước tính có khoảng 1.350.000 trường hợp ngộ độc thực phẩm, trong đó có 26.500 trường hợp nhập viện, có thể được xác định là do nhiễm khuẩn salmonella mỗi năm.
Campylobacter và C. botulinum là hai loại vi khuẩn ít được biết đến và có khả năng gây chết người có thể ẩn náu trong thức ăn của chúng ta.
Ký sinh trùng
Ngộ độc thực phẩm do ký sinh trùng không phổ biến như ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn, nhưng ký sinh trùng lây lan qua thực phẩm vẫn rất nguy hiểm. Chúng bao gồm:
- Toxoplasma gondii
- Giardia lamblia
- Nhiều loại sán dây khác nhau , chẳng hạn như:
- Taenia saginata (sán dây bò)
- Taenia solium (sán dây lợn)
- Diphyllobothrium latum (sán dây cá)
- Cryptosporidium
- Ascaris lumbricoides, một loại giun đũa
- Sán (giun dẹp), chẳng hạn như Opisthorchiidae (sán lá gan) và Paragonimus (sán lá phổi)
- Giun kim, hoặc bệnh giun sán
- Trichinella
Theo CDC, bệnh toxoplasma là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ngộ độc thực phẩm ở Hoa Kỳ. Toxoplasma gondii cũng được tìm thấy trong hộp cát vệ sinh cho mèo.
Ký sinh trùng có thể sống trong đường tiêu hóa của bạn và không bị phát hiện trong nhiều năm. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu và những người mang thai có nguy cơ bị các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn nếu một số ký sinh trùng cư trú trong ruột của họ.
Vi rút
Ngộ độc thực phẩm cũng có thể do vi rút gây ra, chẳng hạn như:
- Norovirus, đôi khi được gọi là virus Norwalk
- Virus rota
- Astrovirus
- Sapovirus
- Virus viêm gan A
Norovirus gây ra nôn mửa và tiêu chảy ở Hoa Kỳ mỗi năm. Trong một số trường hợp hiếm hoi, nó có thể gây tử vong. Các loại vi rút khác mang lại các triệu chứng tương tự, nhưng chúng ít phổ biến hơn.
Virus gây ra tình trạng gan viêm gan A cũng có thể lây truyền qua đường ăn uống.
Biến chứng
Biến chứng phổ biến nhất của ngộ độc thực phẩm là mất nước nghiêm trọng và các muối và khoáng chất cần thiết. Nếu bạn là một người trưởng thành khỏe mạnh và uống đủ nước để bù lại chất lỏng mà bạn bị mất do nôn mửa và tiêu chảy, thì tình trạng mất nước sẽ không thành vấn đề.
Trẻ sơ sinh, người lớn tuổi và những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch hoặc bệnh mãn tính có thể bị mất nước nghiêm trọng khi họ mất nhiều chất lỏng hơn mức có thể bù lại được. Trong trường hợp đó, họ có thể phải nhập viện và truyền dịch qua đường tĩnh mạch. Trong trường hợp nghiêm trọng, mất nước có thể gây tử vong.
Một số loại ngộ độc thực phẩm có khả năng biến chứng nghiêm trọng cho một số người nhất định. Bao gồm các:
- Nhiễm khuẩn Listeria. Các biến chứng của ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn listeria có thể nghiêm trọng nhất đối với thai nhi. Trong thời kỳ đầu mang thai, nhiễm khuẩn listeria có thể dẫn đến sảy thai. Ở giai đoạn sau của thai kỳ, nhiễm vi khuẩn listeria có thể dẫn đến thai chết lưu, sinh non hoặc nhiễm trùng có khả năng gây tử vong cho em bé sau khi sinh – ngay cả khi người mẹ chỉ bị bệnh nhẹ. Trẻ sơ sinh sống sót sau nhiễm khuẩn listeria có thể bị tổn thương thần kinh lâu dài và chậm phát triển.
- Escherichia coli (E. coli). Một số chủng E. coli nhất định có thể gây ra một biến chứng nghiêm trọng gọi là hội chứng urê huyết tán huyết. Hội chứng này làm hỏng lớp niêm mạc của các mạch máu nhỏ trong thận, đôi khi dẫn đến suy thận. Người lớn tuổi, trẻ em dưới 5 tuổi và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu có nguy cơ mắc biến chứng này cao hơn. Nếu bạn thuộc một trong những nguy cơ này, hãy đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu đầu tiên của tiêu chảy nhiều hoặc ra máu.
Những đối tượng có nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm cao
Bất cứ ai cũng có thể bị ngộ độc thực phẩm. Nói theo thống kê, gần như tất cả mọi người đều sẽ bị ngộ độc thực phẩm ít nhất một lần trong đời.
Có một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác. Bao gồm các:
- Người bị suy giảm miễn dịch. Bất kỳ ai bị suy giảm hệ thống miễn dịch hoặc mắc bệnh tự miễn dịch có thể có nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng cao hơn do ngộ độc thực phẩm.
- Người đang mang thai. Những người mang thai có nhiều nguy cơ hơn vì cơ thể của họ đang phải đối phó với những thay đổi trong quá trình trao đổi chất và hệ tuần hoàn trong thai kỳ.
- Người cao tuổi. Người lớn từ 65 tuổi trở lên cũng phải đối mặt với nguy cơ ngộ độc thực phẩm cao hơn. Điều này là do hệ thống miễn dịch của họ có thể không phản ứng nhanh chóng với các sinh vật lây nhiễm.
- Trẻ nhỏ. Trẻ em dưới 5 tuổi cũng được coi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh vì hệ thống miễn dịch của chúng không phát triển như người lớn. Trẻ nhỏ dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng mất nước do nôn mửa và tiêu chảy.
Cách phòng ngừa
Cách tốt nhất để ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm là xử lý thực phẩm của bạn một cách an toàn và tránh bất kỳ thực phẩm nào có thể không an toàn.
Một số loại thực phẩm có nhiều khả năng gây ngộ độc thực phẩm do cách sản xuất và chế biến chúng. Các tác nhân truyền nhiễm bị tiêu diệt trong quá trình nấu nướng có thể có trong một số loại thực phẩm, chẳng hạn như:
- thịt
- gia cầm
- trứng
- động vật có vỏ
Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra nếu những thực phẩm này được ăn ở dạng sống, không được nấu chín đúng cách, hoặc nếu tay và bề mặt không được rửa sạch sau khi tiếp xúc.
Các loại thực phẩm khác có khả năng gây ngộ độc thực phẩm bao gồm:
- sushi và các sản phẩm cá khác được phục vụ sống hoặc nấu chưa chín
- thịt nguội và xúc xích không được làm nóng hoặc nấu chín
- thịt bò xay, có thể chứa thịt của một số động vật
- sữa, pho mát và nước trái cây chưa tiệt trùng
- trái cây và rau sống, chưa rửa
Để tránh ngộ độc thực phẩm, hãy thực hiện các bước sau:
- Luôn rửa tay trước khi nấu hoặc ăn thức ăn.
- Đảm bảo thực phẩm của bạn được đậy kín và bảo quản đúng cách .
- Nấu chín kỹ thịt và trứng.
- Vệ sinh bất cứ thứ gì tiếp xúc với sản phẩm thô trước khi sử dụng để chế biến các loại thực phẩm khác.
- Đảm bảo luôn rửa trái cây và rau quả trước khi phục vụ chúng.
Tạm kết
Mặc dù rất hiếm trường hợp ngộ độc thực phẩm đe dọa đến tính mạng, thế nhưng nó lại mang lại cảm giác khá khó chịu. Chính vì vậy mỗi chúng ta cần nâng cao việc ăn chín uống sôi, vệ sinh cá nhân trước và sau ăn sạch sẽ để đảm bảo sức khỏe cho chính mình.