Các trường hợp vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh thường không gây nguy hiểm và sẽ tự biến mất sau vài tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc không chữa trị kịp thời cho trẻ bị vàng da có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Để giải quyết vấn đề này, mẹ cần phải biết rõ về thời gian vàng da ở trẻ sơ sinh kéo dài bao lâu và nên làm gì khi trẻ bị vàng da. Theo dõi bài viết dưới đây để giải đáp thắc mắc và giải thích về vấn đề vàng da sinh lý bao lâu thì hết.
Vàng da sinh lý là gì?
Vàng da sinh lý là một hiện tượng thường gặp ở trẻ em, không gây nguy hiểm và thường sẽ tự hết sau 2 tuần. Trẻ chỉ bị vàng da ở vùng mặt, cổ, ngực, phần bụng phía trên rốn và không có các triệu chứng nguy hiểm như gan lách to, thiếu máu, bỏ bú,… Trẻ bị vàng da sinh lý có chỉ số bilirubin không quá ngưỡng phải can thiệp điều trị. Đồng thời, tốc độ tăng bilirubin không quá 3mg%/24 giờ.
Nguyên nhân gây nên vàng da sinh lý
Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra vàng da sinh lý bao gồm:
Tăng sản xuất bilirubin
Bilirubin dư thừa (tăng bilirubin trong máu) là nguyên nhân chính gây ra vàng da. Bilirubin là sắc tố có màu vàng cam, được hình thành trong quá trình phá vỡ hồng cầu bình thường trong máu. Các nguyên nhân gây tăng sản xuất bilirubin trong máu trẻ bao gồm:
- Bất đồng nhóm máu mẹ con: Nếu nhóm máu của mẹ và con không tương hợp, hệ thống miễn dịch của mẹ có thể phá hủy hồng cầu của con, dẫn đến tăng sản xuất bilirubin. Thường gặp là bất đồng nhóm mẹ-con máu hệ ABO (mẹ có nhóm máu O sinh con có nhóm máu A hoặc B) và bất đồng nhóm máu mẹ-con hệ Rh (mẹ có nhóm máu Rh âm, sinh con có nhóm máu Rh dương).
- Bệnh lý tại hồng cầu: Các bệnh lý như thiếu men G6PD, bệnh lý màng hồng cầu, Thalassemia có thể làm cho hồng cầu dễ vỡ, dẫn đến tăng sản xuất bilirubin.
- Vết bầm máu to ở trẻ khi sinh.
Giảm chức năng chuyển hóa bilirubin
Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do trẻ bị một trong các bệnh lý: hội chứng Crigler-Naajar, hội chứng Gilbert, bệnh lý chuyển hóa di truyền (galactosemia, suy giáp trạng bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa tyrosin, methionin, thiếu α1 antitrypsin…), trẻ sinh non, thiếu hụt hooc-môn, mẹ bị chứng đái tháo đường thai kỳ.
Tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột (tăng chu trình ruột gan)
Những trẻ sinh ra bị hẹp môn vị, tắc ruột non, phình đại tràng bẩm sinh, tắc ruột phân su, sử dụng thuốc gây liệt ruột… đều có nguy cơ tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột, dẫn tới vàng da.
Vàng da sữa mẹ
Một số trẻ trong vài ngày đầu bú không đủ do trẻ gặp khó khăn khi bú mẹ hoặc mẹ chưa tiết đủ sữa. Tình trạng này khiến trẻ mất nước, thiếu năng lượng và tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột gây vàng da. Để khắc phục, mẹ nên cho trẻ bú thường xuyên hơn và theo dõi cân nặng trẻ. Không nhất thiết phải ngưng bú mẹ nếu trẻ vẫn bú tốt, tăng cân và khỏe mạnh.
Vàng da sinh lý bao lâu thì hết
Vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh xảy ra khi trẻ có số lượng hồng cầu trong máu lớn, trong đó hồng cầu chứa HbF với đời sống ngắn. Khi các hồng cầu bị vỡ, các yếu tố bên trong được giải phóng gây ra mức bilirubin tự do tăng cao. Tuy nhiên, chức năng gan của trẻ trong việc xử lý bilirubin còn kém và khả năng bài tiết mật của gan cũng chưa hoàn thiện. Ở trẻ đủ tháng và sức khỏe bình thường, vàng da được coi là hiện tượng sinh lý nếu thỏa mãn các tiêu chuẩn sau:
- Xuất hiện từ ngày thứ 3 sau sinh.
- Tự hết trong vòng 7-10 ngày.
- Vàng da ở mức độ nhẹ (chỉ vàng da vùng cổ, mặt, ngực và vùng bụng phía trên rốn).
- Chỉ là vàng da đơn thuần, không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, li bì…
- Nồng độ bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng.
- Tốc độ tăng bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ.
Vàng da sinh lý không cần can thiệp y tế. Sữa mẹ đầy đủ cung cấp dinh dưỡng và giúp trẻ tiêu hóa bilirubin, từ đó cơ thể sẽ loại bỏ chất này ra ngoài và hiện tượng vàng da sẽ tự biến mất trong vòng 1 đến 2 tuần. Nếu tình trạng vàng da của trẻ đã kéo dài 2 tuần nhưng không có dấu hiệu cải thiện, mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và hỗ trợ điều trị sớm vì rất có thể trẻ bị vàng da bệnh lý.